Giá thể trồng cây là gì? Có bao nhiêu loại giá thể? Cách sử dụng như thế nào? Đây chắc hẳn là những câu hỏi được nhiều người quan tâm khi tìm hiểu về làm vườn và nông nghiệp hiện đại. Trong bài viết này, Hoàng Nguyên Landscape sẽ giúp bạn giải đáp chi tiết, khám phá các loại giá thể phổ biến – từ giá thể ươm giống đến giá thể trồng cây kiểng lá, cùng những công dụng và cách sử dụng hiệu quả. Cùng tìm hiểu ngay nhé!
1. Giá thể là gì?
Giá thể là vật liệu trung gian giúp hỗ trợ cây trồng phát triển bằng cách thay thế hoặc bổ sung cho đất trồng truyền thống. Nó không chỉ là nơi đặt rễ cây mà còn cung cấp các điều kiện cần thiết để cây hấp thu nước, dưỡng chất và trao đổi khí. Trong kỹ thuật làm vườn hiện đại, giá thể được sử dụng phổ biến trong trồng cây trong chậu, trồng lan, cây cảnh, cây giống, cũng như các phương pháp trồng không đất như thủy canh.
Giá thể giúp giải quyết những hạn chế của đất trồng tự nhiên như thoát nước kém, đất bị chai cứng, thiếu dưỡng chất hoặc chứa mầm bệnh gây hại. Nhờ vậy, cây trồng có điều kiện phát triển tối ưu hơn, đồng thời việc chăm sóc, di chuyển và tái sử dụng giá thể cũng dễ dàng hơn.

Nội dung
Toggle2. Các đặc điểm và phẩm chất của giá thể trồng cây lý tưởng
Một giá thể được coi là lý tưởng cần hội tụ những phẩm chất quan trọng dưới đây để tạo môi trường sống tốt nhất cho cây trồng:
-
Khả năng giữ nước: Giá thể phải giữ được lượng nước đủ để cung cấp cho rễ trong suốt thời gian giữa các lần tưới. Tuy nhiên, cũng không được giữ quá nhiều nước khiến rễ bị ngập úng, gây thối rễ.
-
Thông khí tốt: Để rễ cây hô hấp, cần có sự trao đổi khí liên tục giữa đất và không khí. Giá thể cần có cấu trúc xốp, giúp không khí lưu thông dễ dàng, tránh tình trạng thiếu oxy làm cây còi cọc hoặc chết.
-
Cân bằng độ pH: Giá thể phải có độ pH phù hợp với từng loại cây, thường nằm trong khoảng từ 5.5 đến 7.0 để cây hấp thụ dưỡng chất hiệu quả.
-
Nhẹ và dễ thao tác: Giá thể nhẹ giúp dễ dàng vận chuyển, di chuyển chậu hoặc trồng trong các không gian hạn chế.
-
Vô trùng hoặc ít mầm bệnh: Giá thể sạch sẽ, không chứa vi khuẩn, nấm bệnh hoặc ký sinh trùng có hại giúp cây không bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh ngay từ giai đoạn đầu.
-
Khả năng tái sử dụng: Một số giá thể có thể dùng lại sau khi xử lý, giúp tiết kiệm chi phí và thân thiện môi trường.
-
Cung cấp dưỡng chất: Đặc biệt với giá thể hữu cơ, khi phân hủy sẽ cung cấp nguồn dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng.

3. Các loại giá thể trồng cây phổ biến hiện nay
3.1 Giá thể hữu cơ
Giá thể hữu cơ được làm từ các vật liệu thiên nhiên có khả năng phân hủy và cung cấp dưỡng chất cho cây, thường được sử dụng trong các loại cây yêu cầu dinh dưỡng cao.
-
Xơ dừa: Là vật liệu được tách ra từ lớp vỏ dừa, có khả năng giữ nước tốt, cấu trúc xốp giúp thông khí, dễ sử dụng và thân thiện môi trường. Xơ dừa phù hợp cho nhiều loại cây như lan, cây cảnh và cây giống.
-
Than bùn (Peat moss): Loại than bùn này có khả năng giữ ẩm cực tốt và cung cấp chất dinh dưỡng. Tuy nhiên, than bùn có thể làm thay đổi độ pH của giá thể nên cần cân nhắc khi sử dụng.
-
Than sinh học (Biochar): Là vật liệu được xử lý nhiệt từ gỗ hoặc vỏ trấu, than sinh học giúp cải thiện khả năng giữ nước, thông khí, đồng thời chứa các khoáng chất tốt cho cây.
-
Mùn cưa, vỏ cây: Thường được sử dụng trong trồng lan hoặc các loại cây ưa môi trường thoáng khí, giúp giá thể xốp nhẹ, thoát nước tốt.
3.2 Giá thể vô cơ
Giá thể vô cơ có đặc tính ổn định, không phân hủy theo thời gian, ít bị biến đổi bởi môi trường và thường được dùng trong các hệ thống trồng không đất.
-
Perlite: Là đá núi lửa được nung nở, có cấu trúc nhẹ và xốp, giúp tăng cường khả năng thông khí và thoát nước. Perlite thường được trộn cùng các giá thể khác để cải thiện cấu trúc.
-
Đá pumice: Cũng là đá núi lửa, pumice có độ xốp cao và khả năng giữ nước tốt, giúp giá thể bền và thoáng khí hơn.
-
Viên đất sét nung: Vật liệu có hình dạng viên tròn, có khả năng giữ nước và thông khí đồng đều. Đây là vật liệu phổ biến trong trồng cây thủy canh, bonsai hoặc các loại cây ưa thông thoáng.
-
Vermiculite: Một khoáng vật được xử lý nhiệt, có khả năng giữ nước và dưỡng chất cao, thường được phối trộn để tăng cường độ giữ ẩm.
-
Akadama: Là đất sét nung nổi tiếng trong nghệ thuật bonsai, giúp duy trì độ ẩm và thoáng khí tốt.

4. Các sản phẩm giá thể trồng cây phổ biến trên thị trường
-
Giá thể trộn sẵn: Đây là những hỗn hợp được pha chế theo công thức chuyên biệt, đáp ứng yêu cầu sinh trưởng của từng loại cây như cây giống, hoa lan, cây cảnh. Ưu điểm là tiết kiệm thời gian, tỷ lệ thành phần chuẩn, dễ sử dụng.
-
Giá thể hữu cơ tự nhiên: Bao gồm các vật liệu chưa qua xử lý hoặc xử lý tối giản như xơ dừa, than sinh học, than bùn, mùn cưa, vỏ cây… thường được các nhà vườn và người làm vườn ưa chuộng do cung cấp dinh dưỡng và thân thiện với cây.
-
Giá thể trơ (inert medium): Gồm các vật liệu vô cơ như viên đất sét nung, cát, perlite, vermiculite, Akadama… có ưu điểm độ bền cao, không phân hủy, giữ nước và thoáng khí tốt nhưng không cung cấp dinh dưỡng.
5. Công dụng thiết yếu của giá thể trồng cây trong làm vườn
Giá thể đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường sinh trưởng lý tưởng cho cây, cụ thể như sau:
-
Tạo môi trường ổn định cho rễ phát triển: Rễ cây cần có không gian vừa đủ để phát triển, bám chắc vào giá thể giúp cây đứng vững và hấp thụ dinh dưỡng tốt.
-
Lưu trữ không khí và nước: Giá thể vừa giúp rễ cây nhận đủ oxy cần thiết cho quá trình hô hấp, vừa giữ lại nước cho cây sử dụng.
-
Cung cấp chất dinh dưỡng: Với giá thể hữu cơ, chất dinh dưỡng sẽ được giải phóng dần dần, giúp cây luôn được bổ sung dưỡng chất liên tục.
-
Điều chỉnh nhiệt độ và ngăn ngừa mất nước: Giá thể giúp cách nhiệt, giữ ẩm và hạn chế sự bốc hơi nước nhanh, giúp cây không bị sốc nhiệt hay khô hạn.
-
Giảm nguy cơ sâu bệnh: Giá thể sạch, vô trùng giúp hạn chế mầm bệnh xâm nhập vào bộ rễ.

6. Công thức trộn giá thể trồng cây phù hợp với từng loại cây trồng
Việc phối trộn giá thể không có công thức cố định mà cần được điều chỉnh dựa trên nhu cầu nước, dinh dưỡng và cấu trúc rễ của từng loại cây. Ví dụ:
-
Cây giống: Thường cần giá thể giàu dinh dưỡng, giữ nước tốt nhưng vẫn thoáng khí. Công thức phổ biến có thể là xơ dừa, than bùn và vermiculite.
-
Hoa lan: Ưa chuộng giá thể nhẹ, thoáng khí, thoát nước nhanh, ví dụ như hỗn hợp xơ dừa, than sinh học, viên đất sét nung.
-
Cây bonsai: Thường dùng các loại giá thể trơ như akadama phối trộn cùng viên đất sét nung và đá pumice để tạo độ thoáng khí và giữ nước cân đối.
-
Cây rau, hoa cảnh: Có thể dùng hỗn hợp đất sạch, mùn hữu cơ, xơ dừa và perlite để đảm bảo dưỡng chất và thông khí tốt.
Giá thể đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên môi trường sống lý tưởng cho cây trồng phát triển khỏe mạnh và bền vững. Việc hiểu rõ các đặc điểm, phẩm chất cũng như cách lựa chọn và phối trộn giá thể phù hợp không chỉ giúp cây sinh trưởng tốt mà còn góp phần nâng cao hiệu quả chăm sóc, tiết kiệm thời gian và chi phí cho người làm vườn. Tùy vào từng loại cây và mục đích trồng, bạn hãy lựa chọn cho mình loại giá thể phù hợp nhất để mang lại một khu vườn xanh tươi, rực rỡ sức sống. Nếu bạn cần tư vấn thêm về giá thể hay dịch vụ thi công sân vườn chuyên nghiệp, đừng ngần ngại liên hệ với công ty cảnh quan Hoàng Nguyên Landscape – đồng hành cùng bạn kiến tạo không gian xanh hoàn hảo.
Xem thêm: Dịch vụ thi công sân vườn chuyên nghiệp